Z okazji Międzynarodowego Dnia Pisarzy, biblioteka szkolna zachęca wszystkich uczniów do krótkiej wycieczki literackiej po Ziemi Świętokrzyskiej. Odwiedzimy  miejsca związane z wybitnymi polskimi pisarzami, którzy byli związani z naszym regionem.

Zaczniemy naszą wędrówkę od Nagłowic oraz wybitnego pisarza i poety Mikołaja Reja.

Mikołaj Rej herbu Oksza pochodził z zamożnej małopolskiej szlachty, zamieszkałej w Nagłowicach koło Jędrzejowa od XV wieku. Brał czynny udział w życiu politycznym, będąc wielokrotnie posłem na Sejm. Widząc postępujące zepsucie szlachty zalecał prostotę i poczciwość. Piętnował upadek dobrych obyczajów, przekupstwo w urzędach, brak jakichkolwiek praw chłopów. Niektóre z powiedzeń Mikołaja Reja, jak: „wykręcić się sianem”, „jaki Pan taki kram”, „łaska pańska na pstrym koniu jeździ”, „a niechaj to narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają” na stałe zapisały się w języku polskim. Świadectwem obecności Reja na świętokrzyskiej ziemi jest ekspozycja w Dworku Mikołaja Reja w Nagłowicach oraz pobliska miejscowość Oksa, której Rej był założycielem i która swą nazwę wzięła od jego herbu.

Adolf Dygasiński jest kolejną wybitną postacią, prezentowaną na naszym Szlaku Literackim. Ten literat i publicysta określany jest mianem „piewcy Ponidzia” –krainy położonej po obu stronach rzeki Nidy na południu województwa świętokrzyskiego. Urodzony w Niegosławicach koło Pińczowa jest jednym z najważniejszych przedstawicieli polskiego naturalizmu. Doskonale posługiwał się świętokrzyską gwarą. Jako świetny znawca życia zwierząt oraz procesów zachodzących w przyrodzie wykorzystał swą wiedzę podczas pacy nad dwoma najpopularniejszymi dziełami: „W puszczy” oraz „Wilk, psy i ludzie”. Liczne świadectwa związków Adolfa Dygasińskiego z Ponidziem prezentowane są w Muzeum Regionalnym w Pińczowie na biograficznej wystawie, poświęconej życiu i twórczości pisarza.

Henryk Sienkiewicz związany był z Górami Świętokrzyskimi od 1900 roku. Wtedy to naród polski, zachwycony twórczością pisaną „ku pokrzepieniu serc”, ufundował pisarzowi w Oblęgorku pałacyk wraz z przyległym 270-hektarowym terenem. Darowizna zbiegła się z obchodami 25-lecia jego pracy twórczej. Sienkiewicz spędzał Oblęgorku letnie wakacje. To tutaj powstała powieść „W pustyni i w puszczy”. W latach 50-tych XX wieku dzieci Henryka Sienkiewicza, Jadwiga Korniłowicz oraz Henryk Józef przekazały pałacyk na rzecz skarbu państwa, z przeznaczeniem na muzeum biograficzne. W chwili obecnej ten przepięknie odrestaurowany obiekt jest obowiązkowym punktem programu wycieczek po województwie świętokrzyskim. Kolejnym miejscem związanym z pisarzem jest główny deptak Kielc – ulica nosząca imię wielkiego noblisty i zwieńczona pomnikiem Sienkiewicza dłuta profesora Kazimierza Zemły. Na pomniku znajdują się dwa ważne cytaty: „Quo Vadis?” oraz „Wszyscyśmy Bracia” z powieści „Ogniem i mieczem”.

Stefan Żeromski pisarz, dramaturg, działacz społeczny i niepodległościowy. Urodził się w 1864 roku w Strawczynie koło Kielc. Zmarł w 1925 roku w Warszawie. Wychowany w domu o silnych tradycjach niepodległościowych w swoich utworach walczył o wolność całego narodu. Bardzo duży wpływ na twórczość Żeromskiego wywarł 12-letni pobyt w gimnazjum w Kielcach oraz śmierć matki. Zaobserwowane w szkole postawy uczniów i nauczycieli wobec zaborców uwypuklone zostały w „Syzyfowych pracach”. Pojawił się tam również motyw nieszczęśliwej, platonicznej miłości. Miejscem, które upamiętnia to wydarzenie jest pomnik „Przysięga miłości” przy tzw. Źródełku Biruty w kieleckim parku. To właśnie tu Marcin Borowicz zerkał ukradkiem na swoją miłość, Annę Stogowską, którą nazwał Birutą.

Promocją twórczości Stefana Żeromskiego zajmuje się Centrum Edukacyjne „Szklany Dom” w Ciekotach, które znajduje się w miejscu, gdzie kiedyś stał dwór, w którym mieszkał pisarz. Warte odwiedzenia jest również Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego z XIX-wiecznym wyposażeniem, które znajduje się w Kielcach. Muzeum powstało w budynku byłej szkoły, do której w latach 1874-1886 uczęszczał Stefan Żeromski.

Witold Gombrowicz urodził się w 1904 roku w Małoszycach pod Opatowem. Zmarł w 1969 roku we Francji. Doświadczenia z dzieciństwa i młodości oraz zasady panujące w jego otoczeniu opisywał na kartach swoich książek m.in. „Ferdydurke” czy „Ślub”. Szczególny wpływ na twórczość Witolda wywarły prowadzone od najmłodszych lat rozmowy z matką – wychowaną w tradycyjnej rodzinie szlacheckiej. Po rodzinie Gombrowiczów zostało kilka materialnych pamiątek. Są to między innymi: drewniany kościół św. Zofii w Bodzechowie, ufundowany w 1937 roku przez babkę pisarza, Anielę Kotkowską, oraz jego ojca, Jana; ruiny budynków w Dołach Biskupich; mogiły na cmentarzach w Przybysławicach i Kielcach.

Gustaw Herling-Grudziński urodzony w 1919 roku w Kielcach uczęszczał do gimnazjum Mikołaja Reja – tego samego, gdzie nauki pobierał Stefan Żeromski. Przez pewien czas mieszkał w Suchedniowie, gdzie obecnie każdego roku odbywa się konkurs recytatorski jego imienia. Zasłynął jako pisarz, krytyk literacki, więzień łagrów i żołnierz. Po wybuchu II wojny światowej powędrował na wschód z nadzieją uratowania życia. Aresztowany przez NKWD trafił do łagru pod Archangielskiem. Szokujące świadectwo obozowych przeżyć ukazał w pierwszej powieści z rodzaju literatury łagrowej pt. „Inny świat”. Zmarł w 2000 roku w Neapolu. Do dziś w Suchedniowie znajduje się młyn Grudzińskich, w którym Gustaw Herling-Grudziński spędził dzieciństwo i młodość.

Jarosław Iwaszkiewicz poeta, prozaik, dramatopisarz i muzyk, związany przez kilkadziesiąt lat z ziemią sandomierską. To w tym mieście powstało wiele ważnych dzieł dla twórczości pisarza, w których nawiązuje on do ukochanego miasta, np.: „Wycieczka do Sandomierza”, czy zbiór wierszy „Sandomierz”. Ekspozycję poświęconą twórczości Jarosława Iwaszkiewicza można zobaczyć w Muzeum Okręgowym w Sandomierzu.

Kończymy naszą wycieczkę literackim szlakiem po województwie świętokrzyskim, mamy nadzieję, że w niedalekiej przyszłości będziecie mogli te miejsca odwiedzić osobiście.